Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach – książkowa nowość

Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach

– nowość w Czytelni dla Dorosłych

Zachęcamy do zapoznania się z recenzją książki, autorstwa Anny Kuczyńskiej, opublikowanej na łamach portalu Respublica. Książka jest dostępna w Czytelni i Wypożyczalni dla Dorosłych.

Kiedy Europa zmaga się z neoimperialnymi ambicjami Kremla, warto spojrzeć na historię tych, którzy sprzeciwili się rosyjskiej władzy i Rosję opuścili, gdy ta imperium jeszcze nie była. Część z nich trafiła do Polski, a ich potomkinie i potomkowie stali się bohaterami książki Katarzyny Roman-Rawskiej.

Od 2022 roku powraca pytanie, dlaczego Rosjanie się nie buntują. W książce Katarzyny Roman-Rawskiej dostajemy opowieść o tych, którzy się zbuntowali. Starowiercy, bo o nich mowa, nie zgadzali się z reformami religijnymi, nie chcieli zmian w obrzędzie i zacieśniania sojuszu tronu z ołtarzem. W obliczu reform z XVIII wieku, które odsuwały wiernych od przekonania, że Bóg jest bliski, wybrali ruch protestu. Szukali wolości od narzuconej religijności. I wolności do wiary po staremu.

Część z nich trafiła do Polski, gdzie ich potomkowie żyją do dziś – choć to zaledwie około tysiąca czterystu osób. A wśród nich nie ma już tytułowej Anisy, od której zaśnięcia rozpoczyna się opowieść o polskich starowierach.

Anisa to babcia autorki. Babcia, która chciała, aby o niej pamiętać i której historia nadaje ton książce. Aby testament babci wypełnić, Katarzyna Roman-Rawska zabiera nas do matczyzny –  Gabowych Grądów, wsi w województwie podlaskim, zamieszkałej przez staroobrzędowców. Prywatne historie łączy z warsztatem socjologii, tworząc opowiedzieć nie tylko o jednej z mniejszości, ale też o poszukiwaniu tożsamości.

Kim są starowiercy? Etnicznie są potomkami Rosjan, ale tych, którzy Rosję opuścili w poszukiwaniu świata, w którym mogli być sobą. I którzy nie wypatrują powrotu do niej. Od dawna są Polakami. Choć jak wiele mniejszości, na uboczu. Do tego przez dekady naznaczani symboliczną przemocą, jak choćby w PRL. Ta symboliczna przemoc ujawniała się między innymi w odruchu spolszczania imion, aby nie wydało się pochodzenie. Dziadek Siemion i babcia Anisja w zadaniu domowym stawali się Tomaszem i Alicją. Jednak polityka to tylko część tej historii. Dużo ważniejsza jest religia i duchowość, wyjątkowa relacja z naturą, ale także możliwość zaglądania tam, gdzie osoby z zewnątrz wstępu nie mają.

Zaśnięcie Anisy opowiada jednak nie o świętych, nie o eksponatach w muzeum, a o ludziach i ich codziennym życiu. Autorka staje się przewodniczką i tłumaczką kultury starowierców. Obala nadmiernie egzotyzującą narracje, nie unika trudnych tematów i szuka prawdy tam, gdzie inni odpuścili.

To napisany z dbałością o szczegóły obraz współczesności, będącej częścią polskiej historii i kultury. To nie tylko opowieść o przeszłości, ale i o poszukiwaniu tożsamości w teraźniejszości.

Anna Kuczyńska

Źródło: https://respublica.pl/teksty/powrot-do-matczyzny-72230.html